Belkis Ayón (A Habana, 1967-1999)
DATAS: 16 de novembro de 2021 – 18 de abril de 2022
LUGAR: Museo Reina Sofía (Madrid). Edificio Sabatini. 3a Planta.
ORGANIZACIÓN: Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía en colaboración con Belkis Ayón Está
COMISARIADO: Cristina Vives.
A década dos 90:
1993 foi un dos anos máis produtivos e intensos da traxectoria de Ayón. É neste momento cando a artista transcende as connotacións locais da relixión Abakuá –e do «legado afrocubano»– achegándose a unha espiritualidade máis universal. É tamén o momento en que Belkis insérese definitivamente no grupo de artistas cubanos que emerxían da profunda crise do “Período Especial”.
En novembro de 1995 Belkis presentou na igrexa de St. Barbara da cidade alemá de Breinig un conxunto de obras titulado: "Sostenme na dor" realizadas no seu maior parte no ano 1993.
A artista substituíu as escenas tradicionais do vía crucis católico da igrexa, situadas na nave central do templo, por catorce das súas obras de temática Abakuá. A cada peza engadiu un segundo título referente a pasaxes bíblicas, dando ao mito africano orixinal unha nova lectura.
O conxunto tomou o título de Vía crucis, segundo consta na anotación da artista atopada no reverso dun cartel da mostra. Belkis creou así unha nova narrativa substituíndo ao Cristo bíblico polo seu alter ego Sikán.
Belkis alcanzou a súa madurez creativa entre 1991 e 1998 con colografías de gran formato, cheas de contidos de valor universal que tamén reflicten de forma elíptica, a crise existencial que viviu a sociedade cubana na década do noventa.
O seu interese en romper a bidimensionalidad do gravado tradicional levoulle a servirse dun número cada vez maior de ensamblaxes de múltiples seccións, que confería ás súas escenas e personaxes unha escala natural que propiciaba a interacción co espazo e co espectador.
Estes gravados “ instalativos” funcionan como unha posta escena para o desenvolvemento dunha acción que invade o espazo do espectador en boa medida.
A isto contribúen os formatos irregulares e o recurso á arquitectura (formas abovedadas de influencia bizantina ou construcións que lembran as criptas medievais de orixe cristiá), pero tamén a propia montaxe das obras en planos inclinados ou ángulos que se adaptan á arquitectura ou crean a ilusión dunha nova. O dinamismo e profundidade que adquiriron as pezas non ten antecedentes no gravado cubano.
A finais da década dos 90 –tamén da súa vida– Belkis Ayón confire aos personaxes do rito Abakuá unha dimensión case épica.
Escenas de ton apocalíptico narran unha sorte de epopea humana na que prima o sacrificio, a traizón, a desobediencia, a reencarnación do espírito, a añoranza do ser perdido e a ascensión a outras esferas.
A serie de gravados que Belkis Ayón realiza a partir de 1997 constitúe a última produción dunha carreira truncada trágicamente polo suicidio da artista en 1999.
Neste período traballou intensamente tratando de renovar cuestións formais e temáticas da súa obra. Co título Desasosego/ Restlessness ( Couturier Gallery, Los Ángeles, marzo, 1998) a súa última exposición en solitario reuniu unha serie de colografías en forma de tondos, nas que se eludía o habitual repertorio Abakuá, dando paso a imaxes auto referenciales asociadas a experiencias persoais.
Historias de amor desgarradoras propias da canción popular latinoamericana conforman o trasunto de pezas como a serie My Vernicle (referida ao pano da Verónica, personaxe bíblico que acompañou a Cristo durante todo a vía crucis) que a artista matizou en títulos extraídos de vallenatos (cancións populares colombianas) en referencia a emocións como a traizón, a agonía, a soidade, a perda de afectos, os medos profundos ou a angustia.
O espazo impreso das pezas reduciuse a un círculo non maior de 80 cm de diámetro que está ocupado na súa maioría por un único rostro feminino. Alí podemos identificar a artista experimentando o desasosego de Sikán nas súas propias carnes.
A artista enfrontaba neses anos, como o fixo Sikán na lenda, iguais conflitos e sufrimentos suxeridos agora polos títulos das súas obras: traizón, agonía, soidade, perda de afectos, profundos medos, desasosego, acoso, e a angustia por atopar unha saída.
ROUPA DE SIKÁN.
ENLACES:
https://www.museoreinasofia.es/exposiciones/belkis-ayon
http://www.ayonbelkis.cult.cu/es/inicio
Ningún comentario:
Publicar un comentario
¡Anímate a participar cos teus comentarios!