77.BELKIS AYÓN. Sociedade Secreta Abakuá. CAP 1 (PINTURA)

Belkis Ayón (A Habana, 1967-1999).
A primeira retrospectiva da artista cubana Belkis Ayón (A Habana, 1967-1999) en Europa reúne ao redor de 80 obras producidas entre 1986 e 1999, que profundan no curta pero intensa traxectoria da artista, e que inclúen unha selección de aproximadamente cincuenta colografías.

DATAS: 16 de novembro de 2021 – 18 de abril de 2022
LUGAR: Museo Reina Sofía (Madrid). Edificio Sabatini. 3a Planta.
ORGANIZACIÓN: Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía en colaboración con Belkis Ayón Está.
COMISARIADO: Cristina Vives.
COORDINACIÓN: María do Castelo Cabeza.

Colografías:
Esta é unha técnica de gravado pouco usual, baseada en matrices construídas a modo de colaxes, que Ayón desenvolveu ata xerar unha linguaxe artística única caracterizado por unha gran riqueza de matices e texturas difíciles de obter por calquera outro medio.

A mostra aborda a traxectoria da artista desde as súas primeiras experiencias co mito Abakuá, como imaxinario que a acompaña desde a presentación da súa tese na Academia Nacional de Belas Artes San Alejandro en 1988, ata as series de marcado carácter escenográfico e obras de gran formato que representan multitude de personaxes e transitan un complexo universo visual e simbólico que sincretiza a mitoloxía e o ritual Abakuá, cos principais elementos iconográficos da relixión católica.

 

Entre medias verase a transición dos seus gravados ao branco e negro nos anos 90 como vehículo de expresión máis adecuado para expresar o drama existencial que trasluce a súa obra e nos que aborda os temas perentorios desa época: a censura, a violencia, a intolerancia, a exclusión, as desigualdades, os mecanismos de control ou as estruturas de poder.

Ayón alcanzou a súa madurez como artista nun momento de profunda crise en Cuba provocada pola caída do pano de aceiro e o colapso do socialismo en Europa.

A Sociedade Secreta Abakuá:
Gran parte da obra de Ayón céntrase na súa reinterpretación da iconografía mítica Abakuá, unha sociedade secreta e de axuda mutua afrocubana, de cuxo universo simbólico aprópiase para resignificarlo coma se dunha cita postmoderna tratásese.

Orixinal da rexión do Calabar (actual territorio de Nixeria) e levada a Cuba polos escravos africanos a principios do século XIX, a irmandade foi creada por homes e para homes, e estigmatizó e segregó á muller.

 

Durante toda a súa traxectoria, o ritual e as crenzas da hermética irmandade Abakuá serve á artista para crear unha linguaxe singular que expresa cuestións éticas, estéticas e ideolóxicas universais.

Ayón estudou todas as fontes bibliográficas e testemuñais alcanzables, pero fíxoo desde a súa condición de espectadora atea.

Dotou á lenda Abakuá —de trasmisión basicamente oral, dunha iconografía sobrecogedora e interpretou o mito desde a súa perspectiva de artista contemporánea, negra e cubana.

 

A representación de personaxes centrais no sistema de crenzas Abakuá, como a deusa Sikán, sacrificada polos homes da súa comunidade e considerada alter ego da artista, transcende o enfoque etnoidentitario ou de xénero para abordar un universo complexo de relacións e conflitos tales como o arrepentimento, a salvación, o medo ou a necesidade de transcender na memoria colectiva.

 

IMAXES: A Sociedade Segreda Abakuá. 

As súas primeiras obras sobre o tema Abakuá datan de 1985, cando a artista aínda cursaba terceiro de gravado na Academia de San Alejandro da Habana.

 

A maioría das obras deste período foron realizadas en cor e seguen formatos e técnicas que respondían as demandas académicas —litografía,  xilografía,  linóleo e  colografía -. Trátase de composicións xeométricas que, con gran economía de medios, traducen  visualmente as lecturas da artista sobre o tema Abakuá. 

 

IMAXES: A Sociedade Segreda Abakuá. 

ENLACES:

https://www.museoreinasofia.es/exposiciones/belkis-ayon

http://www.ayonbelkis.cult.cu/es/inicio/