A relación da talla en madeira e a xilografía como linguaxes expresivas (parte 5) [TALLA E ESCULTURA]

Ex Libris

Pequenas xoias gravadas

Ex libris pertencente á familia Brandenburg

 Os exlibris volven estar de moda. Calcúlanse uns 10.000 coleccionistas en todo o mundo que se encargan de preservar esta antiga arte. 
Dende a antigüidade ata os nosos días a estampa como marca, selo (familiar, institucional, dinástico...) coa que aqueles lidos ou que posuían grandes cantidades de libros querían deixar clara a súa pertenza, utilizando unha marca que os identificase como da súa propiedade e déixase testemuño do seu amor polos libros. Así se crearon estas pequenas obras de arte que grandes artistas realizaron ao longo da historia.



Segundo a RAE

exlibris

Del lat. ex libris; literalmente 'de entre los libros'.

1. m. Etiqueta o sello grabado que se estampa en el reverso de la tapa de los libros, en la cual consta el nombre del dueño o el de la bibliotecaa que pertenece el libro.

Ex libris Harold G. Averill.
Xilografía, Fernand Chalandre, 1919. British Museum

Pero esta marca de propiedade realizada xeralmente nunha matriz xilográfica ten unhas regras claras que debe cumprir:

Colócase no reverso da cuberta ou na tapa do libro.

O nome do posuidor vai precedido da expresión latina ex libris (de entre os libros de...).

A ilustración é unha Alegoría que debe facer referencia á personalidade do destinatario, que debe estar vivo no momento de realizarse a estampa.

Se a estampa está dirixida a unha colección de libros eróticos, música ou medicina, referénciase como ex libris erotici, ex libris musici...

Todas estas regras as marca a FISAE. Os seus prezos roldan os 1500-2000€ dos que se adoitan facer tiradas de 100 a 200 exemplares que se entregan ao propietario destruíndo despois o ferro matriz.

Así é como traballan artistas actuais como Martín Olieti, Pilar Jodar e Francoise Marichal de quen tiven o pracer de ser alumna de xilografía.

Ex libris para Colmeneiro Ruiz. Xilografía Francois Marechal

As orixes do ex libris podémolas atopar nunha pequena matriz de barro cocido e esmaltado en azul con inscricións jeroglíficas que se conserva no British Museum de Londres, pertencente ao faraón Amenofis III, esta é a primeira matriz que é considerada un distintivo de posesión, que se insería nas caixas de rolos de papiros pertencentes ao faraón. Escríbanos mesopotámicos tamén deixaban constancia ao final dunha obra ademais do título e autor, o nome da propiedade.

Ex libris faraón Amenofis III. British Museum

Na Idade Media os ex libris comezan a colocarse nas bibliotecas como marca de propiedade pero é coa invención da imprenta cando estas pequenas obras de arte gravadas alcanzan o seu maior esplendor con obras de artista como Durero que realizan estas estampas por encargo para identificar a identidade dos exemplares dun coleccionista.

Ex libris pertencente a Jerónimo Ebner. Alberto Durero

Desde ese momento aos nosos días grandes artistas deixaron o seu sinal nesta arte, Han Holbein o vello, Klimt, Dalí, Picasso.

Ex libris para Lorca. Dalí

Ex libris para Nelson A. Rockefeller. Picasso

Ex libris para a Sección Vienesa. Xilografía, Gustav Klimt

Incluso unha nova adaptación do xénero cara aos novos modos de publicación leva a José Manzano a crear un novo termo os ex webis para identificar páxinas web como propias. Podería ser a marca dun novo formato cambiando o analóxico polo dixital, aínda que o tacto e o relevo do papel desas pequenas xoias quedaría perdido na pantalla.