A relación da talla en madeira e a xilografía como linguaxes expresivas (parte 2) [TALLA E ESCULTURA]

As orixes do gravado en madeira

 A xilografía

el Dharani Sutra,  rollo xilográfico, sin fecha expresa, impreso hacia el año 751, apareció en el templo coreano de Bulkuksa (1966)

O gravado en relevo é a técnica máis antiga da que se ten constancia na reprodución de imaxes. As civilizacións antigas comezaron a tallar bloques, cilindros e selos de madeira e pedra para estampar teas ou arxila co fin de marcar propiedades, decorar teas ou como distintivos sociais. A partir de aquí comeza un apaixonante percorrido na técnica do tallado  xilográfico como forma de transmisión de coñecemento que perdurou  e evolucionou ao longo da historia ata os nosos días, e da que agora faremos unha pequena aproximación.

Non hai constancia documental ou arqueolóxica de como se iniciou a técnica  xilográfica, pero parece que se tratou dunha mera adaptación do procedemento téxtil de estampaxe. Para decorar as teas e os vestidos utilizábanse pranchas de madeira labradas con motivos decorativos, xeométricos, vexetais ou  zoomórficos. Nalgún momento do século II de nosa era, monxes budistas chegaron á conclusión de que, da mesma maneira, podían imprimirse libros, substituíndo os debuxos polos textos de Buda. En Nepal e a India aínda se utilizan pranchas de madeira para estampar os motivos decorativos dos  saris, como se pode ver no seguinte vídeo:

As orixes da xilografía podemos atopalas nos selos cilíndricos, utilizábanse desde o III milenio a. C. en Mesopotamia para dar autenticidade aos documentos e selalos. O funcionario encargado da operación en cuestión utilizaba o cilindro como unha firma e levábao colgado do pescozo.

Segunda metade de III mil a. C.,
serpentina, alt. 3,1cm, diámetro 2,1cm,
col. Instituto Biblico, Roma

Nestes obxectos, realizados en pedras duras, a miúdo preciosas ou  semipreciosas, como  esteatita,  andesita, lapislázuli, cornalina, así como óso, marfil e, en casos especiais, madeira, gravábanse representacións  mitolóxicas, simbólicas, rituais ou  heráldicas.

As primeiras impresións sobre tea das que se ten constancia realizáronas os exipcios 2000 anos a. C. 

Pero o desenvolvemento gráfico sobre o papel non podía xurdir noutro lugar máis que en China, vinculada ao descubrimento deste material, comeza no século VI, ao redor do 593, ano no que se ordena por decreto a recompilación de debuxos e textos para tallalos en madeira e estampalos para a súa difusión.

Sutra del diamantedescubierto en Dunhuang a principios del siglo XX. British Library

As estampas máis antigas que se conservan datan do ano 779, impresas en Xapón, textos de Buda que se reproducían para ser recitados; talladas en madeira e impresas pola técnica de  frotamiento. Pero tense constancia de que o exemplar máis antigo de libro impreso sobre papel foi  Sutra do Diamante, un texto budista elaborado en China no ano 868 d. C. no noveno ano da Dinastía Tang.

Estes primitivos impresos orientais producíanse entintando táboas previamente entalladas. Como naquela época os libros tiñan unicamente dous formatos, ou eran libros Pothi (follas rectangulares finas) ou eran rolos, estas táboas eran  usualmente alongadas, para adaptarse ao devandito formato. Aínda na actualidade este sistema de impresión mantense no Tibet, Nepal e Mongolia.

Nestes outros vídeos podemos ver o proceso de tallado e estampado coa mesma técnica que se facía na antigüidade:

Bibliografía e enlaces  

Grabado en madera, Walter Chamberlain. Ed. Blume

La impresión como arte, Ann dÁrcy Hughes - Hebe Vernon- Morris. Ed. Blume

Historia del grabado

Técnicas de grabado