As Bibliotecas da Antigüidade IV. Biblioteca de Celso en Éfeso [BIBLIOTECA]

A Biblioteca de Celso foi construída en Éfeso (antiga localidade do Asia Menor, na actual Tuquía) ao redor dos anos 114 a 120 polo cónsul Tiberio Julio Áquila Polomenao en honra ao seu pai, o senador, cónsul e procónsul romano Tiberio Julio Celso Polomenao.

O edificio ten a importancia de ser un dos escasos restos dunha biblioteca do Imperio Romano e presenta a singularidade de ser o lugar onde repousarían os restos do senador Celso, que está enterrado nunha cripta debaixo da biblioteca, nun sartego de mármore decorado.
Considerada pola súa arquitectura e valor a terceira das grandes bibliotecas da antigüidade clásica tras Alexandría e Pérgamo, a Biblioteca de Celso é un magnífico exemplo de edificio civil cunha gran influencia da arquitectura e a arte gregas.

A biblioteca de Éfeso levantábase entre outros dous edificios, motivo polo cal só a súa fachada era visible desde o exterior. A fachada construíuse convexa para conseguir visualmente que parecese máis grande do que realmente é. Por iso as columnas centrais son máis altas que as dos extremos e as do piso inferior maiores que as do piso superior.

O edificio está orientado cara ao leste, ao sol da mañá, como aconsellaba Vitruvio, para beneficiar aos madrugadores. A biblioteca está construída sobre unha plataforma con nove grades, que teñen o ancho total do edificio. Os chanzos conducen a tres entradas. A entrada central é máis grande que as dúas que flanquean, e todas están adornadas con xanelas arriba. A cada lado das entradas hai catro pares de columnas compostas, elevadas sobre pedestais. Outras oito columnas corintias elévanse directamente enriba do primeiro conxunto, o que aumenta a altura do edificio. Os pares de columnas do segundo nivel enmarcan xanelas, así como as columnas do primeiro nivel enmarcan as portas e xanelas. 

As columnas do primeiro nivel crean nichos que albergan unhas estatuas, copias das orixinais, que representan catro virtudes: sabedoría (Sofía), coñecemento (Episteme), intelixencia (Ennoia) e excelencia (Areté).

A fachada da Biblioteca era  un adianto do que se podía ver no seu interior: unha gran sala de lectura situada na planta baixa cuxas grandes xanelas orientadas cara ao leste favorecían o paso da luz a primeiras horas da mañá, cunha ábside central, enmarcada por un grande arco na parede do fondo. Ao longo dos outros tres lados había ocos rectangulares que contiñan armarios e estantes con capacidade para os 12.000 rolos que chegou a conter esta biblioteca.
Para conseguir protexer o edificio das temperaturas extremas e o exceso de humidade, construíronse muros dobres, garantindo a circulación do aire. Entre ambos os muros corrían pasadizos semiocultos dun metro de anchura, aos que se accedía por unhas pequenas e estreitas portas situadas en ambos os lados do edificio. Parecida técnica atópase na biblioteca de Pérgamo. Pola súa banda, unha sala subterránea de teitos abovedados protexía a tumba de mármore de Celso; mentres que o segundo piso parece que estaba destinado unicamente a albergar manuscritos.

Non se teñen noticias dos libros que se conservaban na biblioteca. Só se sabe que o fillo de Celso financiou a construción e a compra de libros, labor que finalizou o seu neto. Con todo, seguindo o modelo das bibliotecas públicas romanas, é posible que constase de dúas seccións, unha para libros escritos en latín e outra para libros escritos en grego, que debido á herdanza helenística de Asia Menor, serían a maioría. Así mesmo, seguindo os costumes gregos e romanos, as lecturas faríanse no exterior do edificio, sentados nos chanzos de entrada ou paseando pola praza. O habitual era a lectura en voz alta.

A biblioteca mantívose en funcionamento ata o ano 262 d. C., en principio pensouse que fora destruída por un terremoto pero o certo é que novas investigacións sacaron á luz que os godos saquearon a cidade, destruíron o Templo de Artemisa e a biblioteca foi incendiada. A biblioteca nunca recuperou o seu vello uso e pasou a ser un templo dedicado ás ninfas.

Os terremotos do 358 e 368 d. C. afectaron gravemente a contorna pero o terremoto do 614 d. C. deixou practicamente en ruínas a cidade. 

Entre os anos 1970 e 1978 o Instituto Arqueolóxico de Austria realizou unha reconstrución moi precisa de como era a fachada da biblioteca.